“Esthetiek in combinatie met ‘kunstloze gebruiksvoorwerpen’ is het belangrijkste uitgangspunt”, aldus Willem Hendrik Gispen.

Willem Hendrik Gispen (1890-1981)

Gispen, nog steeds een beroemd meubelmerk, spreekt tot ieders verbeelding. Wie kent niet het bekende ‘Gispen stoeltje’ of heeft er misschien zelf eentje thuis staan?

Gispen, geboren in Amsterdam in 1890, begint zijn werkzame leven als onderwijzer, maar als hij in Engeland in contact komt met de arts-and-crafts beweging, zegt hij zijn loopbaan als onderwijzer vaarwel. Hij meldt hij zich aan bij de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam en begint in 1916 zijn eigen smederij W.H. Gispen & Co.

Hij raakt geïnspireerd door De Stijl en stapt over van handwerk op machinale productie. De door hem ontworpen Giso-lampen worden vanaf 1926 een doorslaand succes, mede door de internationale beurs “Die Wohnung” in Stuttgart. Dit geeft hem ook internationale bekendheid als ontwerper en hij concurreert met grote ontwerpers als Rietveld, Breuer en Le Corbusier. Hij opent diverse showrooms over de hele wereld.

Een paar jaar later start hij de productie van moderne stalen buisframe stoelen. Iedereen kent ze als ‘een echte Gispen’, maar in werkelijkheid zijn deze stoelen ontworpen door Mart Stam, wat vele rechtszaken tot gevolg heeft. In 1929 krijgt Gispen de opdracht om de Van Nelle fabriek van kantoormeubilair te voorzien. Ook voor Huis Sonneveld en voor het stoomschip Nieuw Amsterdam levert hij meubilair. Beroemde stoelen die hij in die tijd ontwerpt zijn de Gispen 412 en Gispen 404.

In de jaren ’30 verhuist Gispen naar een grotere fabriek. Dankzij enkele financieel welgestelde relaties kan deze ondanks de crisis blijven bestaan. Er wordt echter wel gereorganiseerd en Gispen krijgt een directeur naast zich, de scheepsbouwkundig ingenieur W.F. van Osselen. In 1949 trekt Gispen zich terug uit het bedrijf, maar hij blijft zich bezighouden met industriële vormgeving. Zo ontwerpt hij in 1954 nog de stoel Triënnale 302, die bekroond wordt op de driejaarlijkse designbeurs in Italië. Hij stopt met ontwerpen in 1960, maar blijft zich tot zijn dood in 1981 bezig houden met kunst.

Gispen is een van de belangrijkste Nederlandse ontwerpers uit zijn tijd. En hoewel hij de esthetiek als uitgangspunt nam, wordt hij beschouwd als een van de pioniers van het functionalisme.

Gispen 412 (bron: 19toen)

Gispen 404 (bron: 050Design)

Gispen Triënnale 302 (bron: degeleetalage.nl)

(bronnen: Wikipedia, Gispen.nl, GISO.cz/nl; foto’s van www.degeleetalage.nl, 050Design, 19toen.nl en Pinterest)