Categorie archief: Design historie

De invloed van het Bauhaus

2 reacties

Als Walter Gropius in 1919 in Weimar het Bauhaus opricht, een rijksschool voor architecten, ontwerpers en industriële vormgevers, kan hij niet vermoeden hoe invloedrijk deze school in de toekomst zal worden. Bauhaus wordt een stijl en een beweging, die aan de basis ligt van alle huidige moderne vormgeving.

Walter Gropius (1883-1969)

Walter Gropius (1883-1969)

In het Bauhaus manifest worden de uitgangspunten benoemd: ontwerpen moeten functioneel en betaalbaar zijn en passen binnen industriële productieprocessen. Vormgeving is belangrijk, maar niet alleen voor de elite. Het moet praktisch design zijn, voor iedereen bereikbaar. En er moet gebruik worden gemaakt van mooie en kwalitatief goede materialen, die op hoog ambachtelijk niveau worden verwerkt.

Het Bauhaus kent lovende kritieken, maar heeft ook tegenstanders. De conservatieven in Weimar vinden het te modern en te links en sluiten de school. Gropius wijkt uit naar Dessau en bouwt daar een geheel nieuw schoolgebouw gebaseerd op de Bauhaus principes.

Veel bekende architecten en ontwerpers doceren aan het Bauhaus, zoals Paul Klee, Marcel Breuer, Wassily Kandinsky, Laszlo Moholy-Nagy en Mart Stam. In 1928 verlaat Gropius het Bauhaus en wordt opgevolgd door Hannes Meyer, die 2 jaar later al weer opgevolgd wordt door Ludwig Mies van der Rohe.

Het Bauhaus in Dessau

Het Bauhaus in Dessau

In 1933, na de machtsovername van Hitler, sluiten de Nationaal-socialisten het Bauhaus. Hitler gaf veel kunstenaars een beroepsverbod en accepteerde alleen nog kunst die Arische idealen in beeld bracht.

Veel kunstenaars vluchten echter naar Amerika, waar zij met hun ideeën, om op een functionalistische manier te denken over kunst en vormgeving, juist vele anderen beïnvloeden, waarmee het Bauhaus-denken een wereldwijde stroming wordt. Degelijk handwerk met een modern design, voor iedereen toegankelijk. Het is nog steeds de basis van veel bedrijven!

Typisch ‘Bauhaus’ zijn bijvoorbeeld de stoelen van Breuer en de tafellamp van Wagenfeld.

Wassily Chair Marcel Breuer, ontwerp 1925
Tafellamp Wilhelm Wagenfeld, ontwerp 1923
Buisstoel Marcel Breuer, ontwerp 1934

 

De vooruitstrevende meubelen van Fristho

Een reactie plaatsen

Onlangs kreeg ik het boek “Fristho, vooruitstrevende meubelen” van een vriend cadeau. Wat een heerlijk boek voor iemand die van vintage design houdt!

Fristho proef cover plano

Bron: uitgeverij Bornmeer, 2014

Het boek is geschreven door historicus Fred Looper en vertelt de geschiedenis van meubelfabriek Fristho: de Friesche Stoel- en Houtwarenfabriek. Minder bekend misschien dan bijvoorbeeld Gispen of Artifort, maar zeker zo vooruitstrevend en internationaal van groot belang. Het boek geeft een prachtig beeld van deze Friese meubelfabriek te midden van het mid-century modern design.

Fristho wordt in 1921 opgericht door Arnould Merckx. Hij heeft internationale aspiraties en werkt al snel samen met bekende, met name Scandinavische, designers. Inger Klingenberg wordt als jonge ontwerpster aangetrokken en ook William Watting wordt met de Modernart serie erg succesvol.

Van alle Nederlandse meubelfabrikanten in die tijd is Fristho de belangrijkste vertegenwoordiger van het Scandinavisch design. Niet alleen qua vormgeving, maar ook in ambachtelijkheid, materiaalkeuze en kwaliteit.

Hoewel het brede publiek deze meubels omarmt, is het Deens design niet altijd even geliefd bij het artistieke deel van de branche, met name vertegenwoordigd in het tijdschrift Goed Wonen. Daar vindt men de ontwerpen vaak te traditioneel en harmonieus en streeft men naar de meer strakke lijnen van het functionalisme.

Fristho laat echter zien ook een meer gewaagdere avant-gardistische stijl te kunnen voeren. In de tweede helft van de jaren ’50 worden Kho Liang Ie en Wim Crouwel als ontwerpduo aangetrokken. Zij vertegenwoordigen juist het strakkere functionalisme. De J-serie van Kho Liang Ie, waaronder een prachtig strak vormgegeven wandmeubel van palissander hout, onderstreept de nieuwe koers van Fristho.

Eind jaren ’60 verandert ook deze trend. Er komt weerstand tegen het strakke functionalisme en er is meer ruimte voor romantiek. Fristho schakelt snel en ontwerpt de Twen-serie, praktische meubels, gericht op jongeren, waarbij wandmeubel, tafel en stoelen bij elkaar passen, in de typische kleuren en dessins van de flower-power.

De jaren daarna krijgt Fristho het echter steeds moeilijker. Het is de jaren ’70 en bruine robuuste landelijke meubels (ja, inderdaad … klop, klop) doen hun intrede. Dit past niet bij de stijl van Fristho en de omzet neemt af. Eind jaren ’70 moet Fristho uiteindelijk haar deuren definitief sluiten.

 

Fotoboek Fries Design rotan meubels

Een reactie plaatsen

Prachtige rotan ontwerpen van Rohé en Gebr. Jonkers uit Noordwolde, tentoongesteld in het Vlechtmuseum tijdens de Fries Design tentoonstelling (juni – september 2014).

Vintage rotan weer hip en trendy!

Een reactie plaatsen

Wie had er niet in de zeventiger jaren zo’n typisch rond rotan stoeltje staan op de tienerkamer? Met een mooi vintage groen, paars of oranje kussentje er in?

Tentoonstelling Fries Design in Vlechtmuseum Noordwolde

Tentoonstelling Fries Design in Vlechtmuseum Noordwolde

Hoewel rotan nog niet zo lang geleden gezien werd als burgerlijk en tuttig, hebben stylisten en interieur ontwerpers het materiaal weer omarmd. Rotan is terug van weggeweest en met name de vintage design ontwerpen uit de jaren ’50 en ’60 zijn weer helemaal hot.

De tentoonstelling Fries Design laat het belang van deze ontwerpen zien.

In het midden van de vorige eeuw speelt rotan een belangrijke rol in het Dutch Design. De bakermat ligt in Noordwolde in Friesland, waar twee fabrieken, Rohé en Gebr. Jonkers, zich specialiseren in vlechtwerk. Het rotan komt uit Indonesië en vervangt de oorspronkelijke wilgentenen, die veel minder taai en buigzaam zijn.

Rotan bankje van Dirk van Sliedrecht

Rotan bankje van Dirk van Sliedrecht

De luchtige en strak vormgegeven rotan meubels passen prima in de functionalistische stijl van de Goed Wonen periode. Beide meubelproducenten werken met zowel Deense als Nederlandse ontwerpers, waaronder één van de meest bekende ontwerpers Dirk van Sliedrecht.

In het begin ontwerpt Van Sliedrecht de hele stoel van rotan. Dit past echter minder goed bij de strakke stijl van die tijd. Daarom bedenkt hij begin jaren ’50 de combinatie van rotan met een stalen buisframe. Een enorm succes, waarbij hij zelfs bejubeld wordt door de stichting Goed Wonen.

In de jaren ’70 raken beide bedrijven, die elkaars concurrent zijn en er een sport van maken om elkaars ontwerpen te stelen, in verval. De crisis slaat toe en de meubelhandel stort in. Ook de aanvoer van rotan wordt gestaakt, vanwege de beschermende maatregelen die Indonesië neemt om haar eigen industrie te beschermen. Nadat eerst Gebr. Jonkers in de jaren ’80 moet stoppen, moet ook Rohé uiteindelijk in 1997 haar deuren sluiten.

Maar gelukkig zijn er nog volop tweedehands rotan meubels te koop!

(bron: Fries Design, eerste druk, 2014)

Binnenkijken in de jaren ’50

Een reactie plaatsen
Bron: Catawiki

Bron: Catawiki

Ik ben dol op de VT Wonen. Ik kan er eindeloos in bladeren, speur naar mooie meubels en vind er de leukste webshops. Favoriet zijn de ‘binnenkijken’ pagina’s, waarbij ik me altijd verbaas hoe andere mensen hun interieur zo goed weten te stylen.

Ook in de jaren ‘50 had je al een VT Wonen “avant la lettre”. Het tijdschrift Goed Wonen. Of was het meer vergelijkbaar met Eigen Huis & Interieur? Ik denk dat ik meteen fan zou zijn geweest!

Het tijdschrift Goed Wonen was overigens vooral een spreekbuis van de Stichting Goed Wonen. Deze stichting was in de naoorlogse jaren (1946) opgericht door ontwerpers, architecten, fabrikanten en winkeliers en had zich ten doel gesteld het wonen in Nederland op een hoger peil te brengen. Promotie en verkoop van design meubels was belangrijk. Ze hadden hiervoor zelfs een Goed Wonen keurmerk ingesteld.

Maar vooral de smaakontwikkeling van het volk stond centraal en ze gaven dan ook volop interieuradvies aan de lezers. Het vooruitstrevende duo Mart Stam en Johan Niegemann speelde hierin een belangrijke rol. Een interieur moest niet alleen functionalistisch zijn, maar ook licht, luchtig en stijlvol. Zo moderniseerden zij ook de interieuropleiding, met als eerste leerlingen tal van inmiddels bekende ontwerpers, zoals Friso Kramer, Kho Liang Ie, Hein Stolle en Coen de Vries.

Om lezers te inspireren ontwierp de stichting Goed Wonen ook modelwoningen. Zoals op de cover van Goed Wonen goed te zien is, was daar veel belangstelling voor. Ook in de jaren ‘50 was ‘binnenkijken’ blijkbaar al favoriet!